“Beret” vốn dĩ là từ tiếng Pháp, bắt nguồn từ tiếng Latinh “Birretum” và xuất hiện lần đầu vào năm 1835. Vào thế kỷ 19, từ nón beret trong tiếng Anh thường được chuyển thành “Biretta” hay “nón mục sư vuông”. Người Tây Ban Nha và Basque gọi nón beret là “Beret Basque”, “Birette” hoặc “Boina”. Trong khi đó, người Đức lại gọi là “Baskenmutze”; người Italy là “Basco”; và cuối cùng là người Phần Lan với “Baskeri”.
Ảnh hưởng đến văn hoá nhiều nước như thế, chiếc nón thuần tuý này thậm chí còn được xem là có nguồn gốc từ thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên. Vẫn chưa ai có thể khẳng định điều này. Nhưng nhiều bằng chứng cho thấy món đồ giống như chiếc beret hiện đại đã được người dân khắp vùng Bắc Âu, trong đó có cả Crete và Italy, mang từ thời đồ đồng.
Nhiều dấu hiệu khác lại cho thấy chính người Hy Lạp mới là chủng tộc đầu tiên mang trên đầu chiếc nón beret. Người La Mã sau đó mượn lại món phụ kiện này và gọi là “Beretino”. Điều thú vị là sau đó, chính họ được cho là đã sắp xếp beret dựa theo màu sắc; để phân biệt giữa quý tộc và thường dân. Chiếc nón ấy cũng được xem như biểu tượng thời trang ở Italy vào thế kỷ 17. Gắn liền với hình ảnh của tầng lớp quý tộc và nghệ sĩ, beret được xem như món đồ thời trang đặc biệt nhất để thể hiện đẳng cấp.
Và một lần nữa, chưa ai chứng minh được làm thế nào người Pháp lại biến đến beret; hay vì sao họ lại chọn beret đen làm tuyên ngôn thời trang cho cả đất nước. Chỉ biết rằng, chiếc beret theo phong cách Basque chính là một phần trang phục truyền thống của những người chăn cừu Basque ở Pyrenees (dãy núi phân định miền Nam nước Pháp khỏi Tây Bắc Tây Ban Nha).
Từ biểu tượng thời trang đến truyền thống quân đội
Sự hấp dẫn mà beret mang đến trên toàn thế giới là không thể phủ nhận. Chính vì thế, những năm đầu thế kỷ 20; người Mỹ đã mang chiếc “beret Pháp” trên mình như món đồ thể thao. Trên thực tế, ngay cả quân đội Anh cũng đã xem beret như một phần đồng phục.
Không chỉ có Anh, chiếc beret truyền thống (như chúng ta biết ngày nay) còn được nhiều đơn vị quân đội khác trên thế giới lựa chọn. Trong đó có Chasseurs Ardennais của Bỉ và Chasseurs Alpins của Pháp. Những chiếc beret này, với mục đích bảo vệ đầu quân sĩ; thường được may thêm một ít len bên trong, kèm với băng thấm mồ hôi bằng da hay ruy băng.
Chưa dừng lại ở đó, sau Thế chiến thứ nhất, tướng Anh Hugh Elles còn đề xuất đưa nón beret vào sử dụng cho Trung đoàn xe tăng Hoàng gia như vật đội đầu giúp binh lính thuận tiện hơn khi ra vào xe tăng qua phần cửa nhỏ. Và rất có thể, những chiếc beret vừa thời trang, vừa tiện lợi ấy sẽ trở thành một phần không thể thiếu trong đồng phục quân sự trên toàn thế giới trong tương lai không xa.
Nón beret: Món đồ thời trang mang đậm hương vị Pháp
Giờ đây, chiếc nón nhỏ xinh ấy đã trở thành thứ “đặc sản văn hoá” ngập tràn phong vị Pháp quốc. Dân Pháp yêu thích chúng đến mức từ việc được bắt nguồn ở các làng nghề thủ công địa phương, việc sản xuất beret nhanh chóng bùng nổ thành một ngành thương mại vào thế kỷ 17 ở khu vực Oloron-Sainte-Marie miền Nam nước Pháp.
Quá trình công nghiệp hoá ở thế kỷ 19 đã chứng kiến sự ra đời của nhà máy sản xuất beret đầu tiên, Beatex-Laulhere, vào năm 1810. Trong những năm 1920, beret trở thành mối liên kết chặt chẽ với giai cấp công nhân ở các khu vực Pháp và Tây Ban Nha. Đến năm 1928, đã có hơn 20 nhà máy của Pháp; chưa kể Tây Ban Nha và Ý, sản xuất ra hàng triệu chiếc nón. Một con số quá lớn cho món đồ thời trang mang lại phong cách.
Nón Beret, một tuyên ngôn thời trang
Giờ đây, dù chỉ còn 2 nhà máy Pháp vẫn còn sản xuất beret như mặt hàng chính yếu. Thì chiếc nón hình nắp biểu tượng sẽ vẫn tiếp tục hiện diện trong các sự kiện kỷ niệm truyền thống. Có mối liên hệ mật thiết với các nghệ sỹ, đạo diễn, nhà thơ và bohemian; tuyên ngôn thời trang của beret đã vượt xa tầm ảnh hưởng của chúng trong xã hội và quân sự.
Và tuyến ngôn ấy chính là ấn tượng kinh điển về vẻ đẹp mềm mại của xứ sở Pháp quốc. Ai có thể quên được hình ảnh bất hủ trong The Dreamers; khi Eva Green khi đội nón beret đỏ đứng lên phản đối chính quyền? Vẻ đẹp ấy, dù bao nhiêu năm trôi qua, vẫn không bao giờ thuyên giảm.
Beret: Một lịch sử, một huyền thoại
Nón beret, với vòng thắt vừa vặn quanh đầu, có thể được định hình theo nhiều góc độ khác nhau. Dù bị đẩy sang một bên hay ngay ngắn trên đỉnh đầu; dù bị hất ngược ra sau hay che trọn phần trán; vẫn mang đến vẻ đẹp rất riêng và độc đáo. Đó chính là thần thái, là phong cách mà mỗi người mang beret nhất định phải sở hữu. Và vì thế, nón beret mang trong mình nhiều nét kịch tính nhưng vô cùng đơn giản. Bền bỉ và linh hoạt trên nền len đen; chiếc nón Pháp ấy đích thực là tuyên bố thời trang mạnh mẽ, hùng hồn và bền bỉ nhất.
Harper’s Bazaar Việt Nam
