Lần đầu tiên tôi biết đến Agnes Thierry khi có dịp tình cờ ngắm những sản phẩm gốm của chị; tại Saigonella Festival vào mùa hè năm 2016. Đó là những món đồ gốm màu trắng sứ tinh khiết với nhiều dáng hình lạ lẫm; khiến người đi qua không thể nào rời mắt. Có dịp được chị tiếp đón tại nhà riêng hơn một năm sau đó; cho số báo Harper’s Bazaar tháng hai, chúng tôi mới được chuyện trò thật lâu. Agnes Thierry là một người phụ nữ chu đáo, không chỉ ở cách chị bài trí căn hộ hai tầng đầy gọn ghẽ; mà còn ở những chiếc bánh croissant cùng cốc cà phê thơm nồng mời khách.
Paris, Hong Kong và Sài Gòn
Gia đình 3 người nhà Agnes đã có khoảng thời gian hơn 11 năm sống tại Hong Kong; trước khi quyết định chuyển đến Sài Gòn. Chị từng đến du lịch nhưng chẳng bao giờ có ý nghĩ một ngày; cuộc sống mới của cả gia đình sẽ khởi đầu tại đây.
Sài Gòn mở ra nhiều cơ hội mới cho niềm đam mê gốm sứ của Agnes, cũng như công việc thiết kế của chồng chị. Họ gặp nhau tại Paris, khi cả hai còn là những nhà thiết kế trẻ tuổi còn ít tiếng tăm trong giới sáng tạo Pháp. Lúc đó, Agnes Thierry vừa kết thúc những năm học chuyên sâu về thiết kế sản phẩm công nghiệp; tại học viện Ecole Nationale Superieure des Arts Appliqués (Paris, Pháp). Còn chồng chị là nhà thiết kế nội thất cửa hiệu cho các nhãn hàng thời trang.
Đam mê nghệ thuật không chỉ tạo ra mối duyên giữa họ; mà còn nối gia đình Thierry đến với mảnh đất hình chữ S. “Nghệ thuật đương đại ở Việt Nam đang trong thời kỳ khởi sắc; với những tài năng trẻ vô cùng thú vị ra đời mỗi ngày.” Những khu triển lãm, phức hợp nghệ thuật như The Factory Contemporary Arts Centre; Vin Art Gallery cho đến Salon Saigon Heritage trở thành trung tâm văn hóa – nghệ thuật của Sài Gòn.
Tắm trong ánh nắng buổi sớm rực rỡ
Nằm trên tầng thượng một tòa nhà cao tầng, giữa ốc đảo Thảo Điền xanh mát; căn hộ của gia đình Thierry như tắm trong ánh nắng buổi sớm rực rỡ. Không sử dụng rèm, tất cả khung cửa sổ đều hướng về phía phố thị nhộn nhịp; nơi chị thường ngồi thu chân trên chiếc ghế sofa thoải mái, thư thả đọc sách; hoặc tất bật lên kế hoạch cho dự án mới.
Đôi khi, con trai 15 tuổi đi học về sẽ ngắm nghía những phác thảo của mẹ và đưa ra lời nhận xét (Agnes nói cậu chàng rất có gu thẩm mỹ). Cũng có lúc chú mèo Garlic giống Hong Kong với bộ lông xám, đến quẩn quanh dưới chân chủ; thay vì nằm tắm nắng trong khu vườn mini được thiết kế riêng trong nhà dành cho nó.
Đọc thêm: Tổ kén trên không của Catherine Denoual
Mỗi món đồ đều có một câu chuyện đằng sau
Quan sát khắp căn hộ, dường như chị yêu thích tông trầm lạnh hơn cả; bởi những món đồ nội thất và vật trang trí bằng kim loại, gỗ hay đá cẩm thạch đều nhuốm màu tư lự. Nổi bật nhất là tấm phù điêu bằng gỗ với những hạt trang trí và vệt sơn trắng trong phòng khách. Đó là món quà Agnes tự thưởng cho mình bằng đồng lương đầu tiên; khi chị còn là một nhà thiết kế trẻ ở Paris hơn 20 năm trước.
Ở nơi cầu thang treo một bức vẽ trắng-đen của họa sĩ người Pháp Mathieu Lesecq-Abibb mà Agnes rất thích. Bên cạnh là một bộ 3 khung tranh dùng tông đỏ ấm áp. Agnes bật mí chính tay chồng chị đã thiết kế đồ nội thất trong nhà; và một vài món kim loại được Agnes gia công giả gỗ. “Tất cả chúng đều có một câu chuyện đằng sau,” chị nói. “Và mỗi món đều là thứ tôi yêu thích nhất.” Nhưng nếu nói đến nhiều cảm xúc nhất, hẳn không thể không nhắc đến bức tượng gỗ tạc hình chú voi đặt trên chiếc tủ con ở phòng ăn. Xuất xứ từ châu Phi xa xôi với tuổi đời cũ kỹ; đó là món quà quý giá mà Agnes nhận từ ông bà chị.
Linh hồn của gốm sứ
Từ khi còn rất trẻ, Agnes đã đặc biệt chú tâm đến những nguyên tố tự nhiên, trời đất và cỏ cây quanh chị. Sự yêu thích đó về sau này ngấm vào những tác phẩm gốm sứ một cách tự nhiên; qua hành trình thử nghiệm, khám phá gu thẩm mỹ cá nhân. Chị kể với tôi rằng cả gia đình chị đều ưa dịch chuyển. Nếu du khách thường sưu tầm những món đồ lưu niệm làm quà, thì Agnes lại chọn những thứ khác.
Tỉ mẩn cầm trên tay một khối đá nhỏ, màu vàng đất với những vết nám đen chạy dài. Chị bảo trông không khác gì tạo hóa đã dùng than đá để ngẫu hứng vẽ lên nền vàng bức tranh sơn nước hùng vĩ. Đó không phải món đầu tiên chị “nhặt bên vệ đường”. Xếp ngay ngắn trên những ngăn tủ treo tường nơi bàn làm việc của chị; là hàng tá những món đồ đặc biệt như thế. Khối đá tảng, mảnh gốm, chiếc lá chuối khô, cành cây gỗ; chúng là những bài học riêng mà Agnes tự chiêm nghiệm về vật liệu và cách sử dụng, biến tấu.
Nguồn cảm hứng sáng tác của Agnes Thierry
Trên kệ, những cuốn sách như Passage (2004), Bois (1997); và Le Temps (2005) của nghệ sĩ sáng tạo người Anh Andy Goldsworthy. Agnes tâm sự rằng chị rất yêu thích những tác phẩm nghệ thuật sắp đặt và lối quan sát, ứng dụng vật liệu tự nhiên của ông. Bên cạnh đó, nguồn cảm hứng sáng tác còn được khơi dậy qua cuốn Eye, Hand and Thought (2000) của nghệ nhân danh tiếng người Phần Lan Tapio Wirkkala – cha đẻ của kỹ thuật thổi thủy tinh Incalmo.
Tuy vậy, tác phẩm gốm sứ mang tên Agnes Thierry (agnesthierry-ceramicsouls.com) lại dường như không thể trộn lẫn, độc đáo và duy nhất. Quy trình làm việc của chị tại xưởng gốm đổi khác theo từng sản phẩm đa dạng. Trộn và tái chế đất sét, tạo hình đất sét mềm, điêu khắc lớp đất sét cứng rồi chà cát; trộn bột láng để tạo kiểu dáng phù hợp và nung nhiều lần ở những tầng nhiệt khác nhau tùy thuộc vào vật liệu. Trải qua rất nhiều công đoạn mới cho ra một thành phẩm hoàn chỉnh nhất.
Agnes Thierry – người nghệ sĩ tự do
Agnes không chỉ tập trung vào đồ nội thất, trang trí; chị còn làm ra những món nữ trang bằng gốm. Gu ăn mặc giản dị với những chiếc đầm nhẹ nhàng hoặc quần jeans, áo phông, trang sức gốm trở thành điểm nhấn làm nên tính cách của chị. Hầu hết đều sử dụng màu gốm trắng tinh, đôi khi dùng cọ nhỏ phết một chút vàng lỏng nguyên chất (pure gold enamel). Đó chính là chủ ý của Agnes, để người xem có thể dồn hết sự tập trung vào đường nét, hình dáng. “Tôi chọn gốm trắng là bởi sự tinh khiết trong tính đơn giản của nó.”
Quả là một người nghệ sĩ tự do, tôi đã nghĩ như vậy khi nghe lời tâm sự của Agnes về người thầy đầu tiên. Đó là Gray Lai – một nghệ nhân gốm người Hoa chị từng theo học khi còn ở Hong Kong, ông đã chỉ dạy cho Agnes những bài học bỡ ngỡ về gốm sứ. “Nhưng tôi không theo thầy được lâu. Ông là người vô cùng nguyên tắc trong khi tôi lại quá cứng đầu,” chị nói. “Tôi chỉ muốn làm những gì bản năng mình mách bảo, đó là cách tôi sáng tạo.” Luôn mong muốn được thử nghiệm, khám phá phương pháp và vật liệu mới, Agnes quyết định đi theo con đường riêng. “Và giờ, tôi ở đây, hạnh phúc với việc mình đang theo đuổi cùng những dự án tương lai mới mẻ.
Xem thêm: Chốn bình yên cổ điển của nữ nghệ sỹ Nguyễn Hoàng Ngân
Đặt cả tâm hồn mình vào mỗi thành phẩm
Ceramicsouls, đó là dòng viết đặt bên dưới tên chị, được xem như một chữ ký. Agnes Thierry tâm sự rằng chị đặt cả tâm hồn mình vào mỗi thành phẩm; để kết nối với những cảm xúc bản năng nhất. Đôi bàn tay miết lớp đất sét mềm trên bàn gốm xoay; chị thường để mặc cho tinh thần của gốm dẫn dắt; từ từ tạo thành hình dáng hoàn chỉnh. Agnes gọi đó là “The 3 Pillars”, ba trụ cột chính trong công đoạn sáng tạo của chị; là sự kết nối giữa đất sét, đôi tay và tâm hồn.
Có khi sản phẩm qua lần nung lửa cuối cùng xuất hiện vết sứt hoặc đường rạn trên màu gốm trắng phau; chị đều giữ lại hết bởi sự bất hoàn mỹ đó mới thật là hoàn hảo. Tôi nghĩ đây chính là thứ đã khiến đồ gốm Agnes làm ra khó quên đến vậy. Chúng không chỉ đơn giản là vật thể mà còn chứa đầy ý nghĩ và tâm tư của người nghệ sĩ. Mỗi món đồ là một trang nhật ký để Agnes Thierry thỏa lòng đặt vào đó lời tự sự như dòng thơ.
Bài: Vân Anh
Ảnh: Nam Bùi
Fashion Director: Sarah Nguyễn
Stylist: Emil Vy
Tạp chí Harper’s Bazaar Việt Nam số tháng 2/2018
