Điều gì giúp đá quý tỏa sáng và làm nên vẻ đẹp mê hoặc nhân loại? Đó chính là những giác cắt lấp lánh.
Nếu mê đá quý, hẳn bạn đã có lần ồ lên khi thấy một viên kim cương thô. Trông chúng bình thường, thậm chí xỉn màu. Rồi bàn tay nghệ nhân mài cắt đá quý chạm tới chúng. Viên đá sau mài cắt chợt tỏa ra những tia sáng chói loá và trở thành tác phẩm nghệ thuật. Tất cả là nhờ những giác cắt. Vì thế, có thể nói giác cắt của đá quý là yếu tố cân nhắc hàng đầu khi chọn lựa trang sức gắn đá, cũng như định giá trị viên đá quý.
Mỗi kiểu cắt mang đến một hiệu ứng thẩm mỹ khác nhau. Có tới 12 giác cắt phổ biến với hàng chục biến thể khác làm ta bối rối.
Kim cương tròn (round) cổ điển hay kim cương tam giác (trillion) đẹp hơn? Kiểu cắt nào tăng khả năng tán xạ của viên đá? Kiểu nào giúp ngón tay thêm thanh lịch? Hãy cùng tìm hiểu với Harper’s Bazaar Việt Nam.
1. Dáng Round Brilliant: Kiểu cắt đá quý phổ biến nhất
Đá quý với giác cắt Round Brilliant là hình dạng đá quý phổ biến nhất. Hai phần ba sản lượng kim cương thương mại hiện nay có hình dáng này.
Kiểu cắt đá quý Round Brilliant có 58 mặt cắt đối xứng hoàn hảo. Kỹ thuật cắt tròn Brilliant được đúc kết sau một quá trình nghiên cứu của Marcel Tolkowsky, một kỹ sư người Bỉ.
Năm 1919, nhờ vào các phép tính toán học, Tolkowsky đã tìm ra các góc cắt và tỷ lệ để có được độ sáng (ánh sáng trắng phản chiếu qua mặt trên của viên kim cương), và lửa (ánh sáng màu phản chiếu từ bên trong viên kim cương), và lấp lánh (sự kết hợp của lửa và độ sáng chói) tốt nhất. Từ đó, ông tối ưu hóa giá trị thương mại của đá quý.
ƯU ĐIỂM
• Round Brilliant trong những kiểu cắt giúp viên đá quý tỏa sáng nhất. Mang vẻ đẹp cổ điển, trường tồn.
• Dễ nạm ở nhiều thể loại trang sức, ví dụ nhẫn, vòng đeo cổ hay bông tai.
NHƯỢC ĐIỂM
• Đắt đỏ. Một phần vì độ hao tổn lớn của viên đá thô. Một phần khác do độ lấp lánh khiến khách hàng sẵn sàng chi trả thêm.
MẸO MUA SẮM
• Để có được viên đá quý tròn Brilliant hoàn mỹ nhất, hãy chọn tỷ lệ chiều dài trên chiều rộng là 1,0–1,03.
2. Dáng Princess: Dành cho những nàng công chúa dịu dàng
Giác cắt Princess đứng thứ hai về mức độ phổ biến trên thị trường. Princess là dáng cắt hình vuông góc nhọn (kim tự tháp) với 57 mặt cắt. Đây là một trong hai kiểu cắt đá (ngoài Baguette) không có góc bo tròn. Chúng thường được dùng trong nhẫn đính hôn.
ƯU ĐIỂM
• Độ lấp lánh gần như tương tự kiểu cắt đá quý Round Brilliant, nhưng giá thành rẻ hơn tính theo carat. Lý do vì lượng đá quý bị thất thoát trong quá trình cắt ít hơn rất nhiều so với đá quý dạng tròn.
• Kết hợp sự hiện đại của hình vuông và vẻ cổ điển của giác cắt nhiều mặt lấp lánh.
NHƯỢC ĐIỂM
• Dễ bị hư tổn ở bốn góc nhọn. Vì vậy, trang sức nên bảo vệ bốn cạnh nhọn của viên đá với ngạnh (prong) bằng kim loại. Những ai thường hay mạnh tay với đồ trang sức của mình không nên chọn vòng nhẫn có nạm đá quý cắt kiểu Princess.
MẸO MUA SẮM
• Tỷ lệ chiều dài và chiều rộng hoàn hảo khoảng 1,5 – 2,0.
3. Dáng Radiant: Kiểu cắt đá quý vừa lấp lánh vừa có giá hữu nghị
Phổ biến từ những năm 1980, kim cương cắt Radiant đúng như tên gọi của nó: rạng rỡ và long lanh. Henry Grossbard đã thiết kế kiểu cắt Radiant vào năm 1977 nhằm kết hợp các yếu tố tốt nhất của đường cắt tròn Brilliant và đường cắt Emerald. Viên đá quý giác cắt Radiant sáng chói với 70 mặt cắt vô cùng chính xác.
ƯU ĐIỂM
• Giá thành dễ chấp nhận vì độ hao tổn đá quý thấp khi so với những kiểu cắt Round Brilliant hay Princess.
• Các góc được vát cẩn thận, nên khó bị hư tổn khi so với kiểu cắt Princess. Nhìn chung, đá quý cắt Radiant còn có độ bền tốt, khó nứt và vỡ, làm cho nó trở thành một lựa chọn tuyệt vời cho những người có lối sống năng động.
• Tạo cảm giác to bản cho viên đá. Lý do vì kiểu cắt Radiant thường là hình chữ nhật. Một cạnh dài hơn cạnh còn lại khiến viên đá có vẻ to hơn, cho dù thực tế về mặt carat nó có thể nhỏ hơn viên Round Brilliant.
NHƯỢC ĐIỂM
• Không có nhược điểm đáng kể nào.
MẸO MUA SẮM
• Sự khác biệt về màu sắc lẫn tạp chất trong đá quý cắt Radiant khó nhận biết hơn so với các hình dạng kim cương khác. Do đó màu H (nước H) là đủ đẹp cho kiểu cắt này, cho phép bạn sử dụng ngân sách của mình vào các khía cạnh khác khi chọn lựa đá quý cắt kiểu Radiant.
• Tỷ lệ chiều dài trên chiều rộng lý tưởng là 1,0 – 1,05 cho một viên cắt Radiant vuông, và với hình chữ nhật có thể lên tới 2.0.
4. Dáng Cushion: Không dành cho viên kim cương nước xấu
Giống như tên gọi, đá quý cắt kiểu Cushion có dáng vẻ đầy đặn của một chiếc gối. Giác cắt Cushion tương tự kiểu cắt Princess nhưng bo tròn các góc cạnh.
Đá quý cắt Cushion hiện đại thường có 64 mặt cắt, Cushion cổ điển có 58 mặt. Viên Tiffany Diamond (ảnh trên) là ngoại lệ, hiện thân cho nghệ thuật chế tác kim cương thượng thừa của Tiffany & Co. Về độ tán xạ, giác cắt Cushion chỉ đứng sau dạng Tròn (Round) và dạng Princess.
Tuy nhiên, chính kiểu cắt đá quý Cushion cũng có nhiều phiên bản khác nhau. Có mẫu cổ điển – classic hay chunky – để lộ ít độ phản chiếu hơn. Cũng có mẫu tân thời, gọi là crushed ice, thì cực kỳ nhiều giác cắt, tạo cảm giác như bạn đang nhìn vào kính vạn hoa.
ƯU ĐIỂM
• Các giác cắt phản chiếu ánh lửa rực rỡ.
• Chống trầy xước tốt khi so với kiểu cắt Princess hay Emerald, vì các góc được vát. Tất nhiên thì kim cương vốn dĩ khó trầy, nhưng cẩn tắc vô áy náy.
• Kiểu cắt đá Cushion cũng không hao đá quý thô như Round Brilliant Cut, nên rẻ hơn khi so với kiểu cắt tròn.
NHƯỢC ĐIỂM
• Cách cắt Cushion không phù hợp với các viên đá có nước xấu (bị ngả xám hoặc nâu vàng), hoặc bị nhiều tì vết bên trong. Lý do vì mặt bàn (nhìn thẳng từ trên xuống) khá to, để lộ tất cả các nhược điểm. Nếu bạn muốn viên đá quý trông hoàn mỹ nhất, bạn sẽ phải chi trả thêm một khoản để chọn được viên đá ít tì vết (độ trong đạt SI2 hoặc SI1 tối thiểu), nước đá đẹp (màu H hoặc cao hơn).
MẸO MUA SẮM
• Một viên kim cương Cushion hình chữ nhật sẽ rẻ hơn từ 5% tới 10% so với kim cương Cushion hình vuông.
• Để đảm bảo độ sáng, độ lửa và lấp lánh xuất sắc nhất, nên lựa chọn đá quý cắt Cushion với tỷ lệ giữa độ dày (từ mặt trên tới chóp đáy) và đường kính lớn nhất của viên đá dưới 70%.
5. Dáng Trillion/Trilliant: Kiểu cắt đá quý cá tính cho những quý cô thích sự mạo hiểm
Đá quý cắt giác Trillion (hay Trilliant) còn được gọi là đá quý ba cạnh. Đây là kiểu cắt đá quý thành hình tam giác có 3 cạnh bằng nhau với một mặt trên bằng phẳng. Nó thường được coi là một hình dạng mạo hiểm và khiêu khích, chắc chắn giúp người đeo nổi bật giữa đám đông.
Kiểu cắt Trillion được Công ty kim cương Henry Meyer ở New York đăng ký nhãn hiệu vào những năm 1960. Tuy nhiên, những viên đá quý hình tam giác đầu tiên được cho là đã xuất hiện ở Amsterdam từ thế kỷ XVIII.
Cũng giống như đá quý cắt Baguette, đá quý Trillion 31 mặt cắt thường được dùng để trang trí, tạo điểm nhấn cho các viên đá trung tâm khi thiết kế trang sức. Tuy nhiên, cũng có một số trang sức sử dụng đá cắt Trillion với 50 mặt cắt để làm viên chính. Khi đó viên đá Trillion thường có những cạnh cong nhẹ hoặc lồi để tối đa hóa cảm nhận về kích thước của viên đá.
ƯU ĐIỂM
• Kiểu cắt Trillion giúp che giấu tạp chất khá tốt. Do đó, bạn không cần phải chọn nước màu quá cao cấp, chỉ cần chọn 1 viên đá sạch khi nhìn bằng mắt thường.
NHƯỢC ĐIỂM
• Kiểu cắt này chỉ phù hợp với những viên đá có độ carat cao, từ 1-2 carat tối thiểu. Nếu viên đá quá nhỏ sẽ không thấy rõ những giác cắt đặc biệt. Vì vậy mà giá trị của đá quý cắt kiểu kim cương tương đối cao.
MẸO MUA SẮM
• Khi mua đá quý Trillion, hãy đảm bảo các cạnh của nó được bảo vệ bằng các ngạnh.
• Cẩn thận về tỉ lệ cắt của viên đá. Viên đá quá nông có thể ảnh hưởng đến độ sáng và lửa của viên đá, khiến nó có vẻ ngoài kém ấn tượng hơn mặc dù cho ảo giác về kích thước lớn hơn.
• Tỷ lệ chiều dài và chiều rộng lý tưởng cho đá quý dạng này là 1,0 – 1,10.
6. Dáng Marquise: Kiểu cắt đá quý thanh thoát, không thô tục
Vào thế kỷ XVIII, Hoàng đế Louis XV của Pháp đã yêu cầu cắt một viên kim cương theo hình dáng đôi môi tình nhân của ông: Madame de Pompadour (Marquise de Pompadour trong tiếng Pháp). Từ đó, giác cắt Marquise ra đời.
Mặc dù dáng cắt này đã được tinh chỉnh theo thời gian, nhưng nó vẫn duy trì những nét tương đồng với bản gốc. Một viên đá cắt kiểu Marquise có 56 mặt cắt hình oval hẹp, dài, kết thúc bằng một điểm ở mỗi bên. Vẻ ngoài ấn tượng và khác biệt này khiến kiểu cắt Marquise trở thành lựa chọn cho những ai yêu sự khác biệt.
ƯU ĐIỂM
• Tạo cảm giác thanh thoát cho đôi bàn tay. Hình oval hẹp góc nhọn khiến ngón tay trông thon thả hơn. Vì vậy đá quý cắt kiểu Marquise sẽ phù hợp cho những ai có ngón tay mập mạp.
• Kiểu cắt đá Marquise khá lạ mắt nên mang lại phong cách thời trang độc bản cho người đeo.
• Do mặt bàn (nhìn từ trên nhìn thẳng xuống) khá lớn nên đặc biệt tạo cảm giác to bản cho viên đá quý.
NHƯỢC ĐIỂM
• Góc nhọn có thể dễ bị trầy xước. Trang sức nên có ngạnh bảo vệ hai đầu nhọn này.
MẸO MUA SẮM
• Hai đầu nhọn của đá cắt giác Marquise nên thẳng hàng hoàn hảo. Tỷ lệ chiều dài và rộng để một viên đá Marquise có vẻ đẹp hoàn hảo nhất là 1,85 – 2,1.
7. Dáng quả lê/giọt nước: Cho những người thích sự độc bản
Đá quý cắt giác Pear có 58 mặt cắt với hình dạng thuôn dài. Viên đá thành phẩm có hình dáng giống quả lê là nguồn gốc của tên gọi giác cắt này. Đá cắt quả lê sẽ có một đầu được làm tròn (giống như Oval) và đầu kia kết thúc bằng một điểm nhọn (giống Marquise).
Kiểu cắt đá quý giác quả lê thường được ứng dụng để làm hoa tai. Nhưng, vẻ ngoài độc đáo của những viên đá quý hình quả lê tạo nên những chiếc nhẫn đính hôn độc nhất vô nhị.
ƯU ĐIỂM
• Trông thời trang và khác biệt với những kiểu cắt đối xứng bình thường.
NHƯỢC ĐIỂM
• Do kiểu cắt, ở ngay trung tâm viên đá thường có một lằn ranh tối chạy bắt ngang. Giới chuyên môn gọi nó là bowtie vì hình dáng trông giống với cà vạt nơ. Nếu không thích một đường rãnh tối xuất hiện trên viên đá thì bạn không nên mua trang sức có đá cắt hình quả lê/giọt nước.
MẸO MUA SẮM
• Sự đối xứng rất quan trọng đối với một viên đá quý hình quả lê để có độ lấp lánh đồng đều.
• Tỷ lệ chiều dài trên chiều rộng thông thường nằm trong khoảng từ 1,45–1,75.
8. Dáng oval: Cho ngón tay thuôn dài
Đá quý cắt giác Oval giống như một viên đá quý tròn với hai đầu kéo dài. Đá quý Oval thông thường có 57 hoặc 58 mặt cắt. Kiểu cắt Oval và tròn Brilliant đều có độ sáng và lửa ngang nhau. Vì thế, đây là sự lựa chọn lý tưởng cho người yêu thích vẻ đẹp hoàn hảo, tròn đầy.
ƯU ĐIỂM
• Đá quý cắt giác Oval với phần thân thon dài. Khiến chúng luôn có vẻ lớn hơn những viên đá quý có hình tròn Brilliant cùng carat.
• Nếu xuất hiện trên nhẫn, viên đá với giác cắt Oval tạo hiệu ứng thị giác giúp bàn tay trông thanh mảnh và thon dài hơn. Hiệu ứng thị giác này xuất hiện ở những viên đá cắt theo hình thuôn dài như Marquise, Pear và Oval.
• Hình dạng của viên đá quý không có góc nhọn nên khó sứt mẻ hơn.
• Đá quý hình Oval hầu như luôn có giá thấp hơn đá quý cắt kiểu Round Brilliant.
NHƯỢC ĐIỂM
• Do có hình dáng thon dài nên hầu như tất cả các viên kim cương giác cắt Oval đều có hiệu ứng chiếc nơ (bowtie). Đó là một khoảng tối trải dài qua tâm của viên kim cương, trông tựa chiếc nơ. Bowtie càng rõ thì vẻ đẹp và giá trị của viên đá càng giảm. Bạn hãy xem xét viên kim cương kỹ càng dưới các nguồn sáng hoặc nhờ cậy chuyên gia trong trường hợp này.
MẸO MUA SẮM
• Tỷ lệ các cạnh được cho là đẹp nhất thuộc tỉ lệ 1,30 – 1,50.
9. Dáng Emerald: Kiểu cắt đá quý dành cho những viên đá hoàn mỹ nhất
Kiểu cắt đá quý Emerald trông hoàn toàn khác biệt với các kiểu cắt khác, vì cấu trúc xếp tầng (step-cut) với 57 mặt được cắt theo hình bát giác chữ nhật đồng tâm.
Đá quý giác cắt Emerald không có nhiều mặt xiên. Do đó, ánh sáng chiếu vào sẽ ít khúc xạ, khiến cho viên đá không lấp lánh rực rỡ bằng kim cương giác cắt tròn. Đồng thời, các mặt cắt song song nhau tạo một tầm nhìn từ phần mặt trên (table) ít góc khuất hơn so, khó che đi những khuyết điểm bên trong viên đá. Kiểu cắt này giúp phô diễn độ tinh khiết của viên đá. Vì thế, chỉ có những viên đá có chất lượng hoàn hảo mới được chọn để cắt giác Emerald.
ƯU ĐIỂM
• Đá quý cắt Emerald luôn có kích thước to hơn so với đá quý cắt kiểu tròn cùng carat. Vì thế nó là một lựa chọn tinh tế cho những người muốn có một viên kim cương trông lớn mà tiết kiệm chi phí.
NHƯỢC ĐIỂM
• Để lộ quá nhiều tì vết của viên đá, nên kiểu cắt đá quý này không phù hợp với những viên ngọc nhiều tạp chất. Chỉ các viên kim cương có chất lượng VS2 trở lên mới có thể được cắt theo hình Emerald.
10. Dáng Asscher: Giống Emerald nhưng lấp lánh hơn
Kiểu cắt Asscher thường có 58 mặt cắt bát giác, hình vuông. Nó có nhiều lớp bậc thang và phần vương miện (các mặt trên của viên đá quý) cao tạo ra độ sáng chói không giống bất kỳ kiểu cắt đá quý nào khác. Các chuyên gia thường ví đá quý cắt Asscher như một hành lang dài vô tận với những tấm gương phản chiếu tôn vinh sự sáng bóng và lấp lánh của viên đá quý.
Tên gọi của giác cắt Asscher bắt nguồn từ anh em nhà Asscher người Hà Lan. Hai anh em đã sáng tạo ra giác cắt này năm 1902. Đến năm 1920, giác cắt Asscher bắt đầu phổ biến trong thế giới kim hoàn. Đá quý cắt Asscher mang vẻ độc đáo, được xem là hoàn hảo cho những cô nàng ưa chuộng phong cách cổ điển.
ƯU ĐIỂM
• Kiểu cắt đá quý Asscher dành cho những người thích đường dáng thẳng thớm, sạch sẽ của kiểu cắt Emerald, nhưng lại thích viên đá có độ lấp lánh hơn như thế.
• Do được cắt kiểu bát giác, với bốn góc vát cẩn thận, viên đá cắt kiểu Asscher sẽ khó bị hư hỏng, trầy xước.
NHƯỢC ĐIỂM
• Tương tự những viên đá quý giác cắt Emerald, đá quý giác Asscher dễ để lộ ra tạp chất bên trong. Vì thế, bạn nên chọn chất lượng đá ít nhất ở VS2 để đảm bảo độ trong và màu sắc hấp dẫn.
MẸO MUA SẮM
• Giá của một viên kim cương giác cắt Asscher thường tương đương một viên cắt dáng Emerald cùng trọng lượng.
11. Dáng Baguette: Kiểu cắt đá quý dành cho những viên đá bổ trợ
Đá quý cắt giác Baguette là một viên đá quý hình chữ nhật mỏng, thuôn dài. Kiểu cắt đá quý Baguette cũng được cắt bằng phương pháp step-cut, tạo các bậc thang như đá quý cắt Asscher hay Emerald. Các góc vuông vắn là điểm khác biệt lớn nhất giữa đá quý Baguette và các đường cắt tương tự.
Đá quý Baguette có 24 mặt, ít hơn nhiều so với các mặt cắt đá quý truyền thống (thường có hơn 50 mặt). Do đó chúng cũng không tỏa sáng lấp lánh như các loại đá quý hình dạng khác. Do đó, chúng thường nhỏ và được sử dụng làm đá phụ cho trang sức. Một số viên Baguette nhỏ có thể được đặt cạnh nhau để tạo thành một mảng đá quý lớn.
ƯU ĐIỂM
• Ngày nay, có nhiều kiểu nhẫn đính hôn hiện đại, thay vì chỉ dùng một viên đá ở trọng tâm, thì được lát với hàng đá cắt kiểu baguette. Do không có bề mặt lồi lên vì một viên đá trọng tâm, kiểu nhẫn này ít bị vướng móc vào trang phục, không làm hư hỏng trang phục dệt kim như kiểu nhẫn đính hôn truyền thống.
NHƯỢC ĐIỂM
• Đá quý cắt kiểu Baguette mỏng và hầu như trong suốt do ít mặt cắt, do đó hãy chú ý đến tạp chất bên trong viên đá.
MẸO MUA SẮM
• Dựa trên sở thích cá nhân, tỷ lệ chiều dài và chiều rộng của kim cương Baguette dao động từ 1,50–2,40.
12. Dáng trái tim: Kiểu cắt mộng mơ hợp những viên đá to bản
Không gì xứng đáng trở thành biểu tượng tình yêu vĩnh cửu hơn một viên đá quý giác cắt trái tim. Với kim cương, kiểu cắt này chiếm một phần rất nhỏ trong tổng số kim cương bán ra hàng năm, khiến kim cương hình trái tim trở thành một lựa chọn độc đáo.
Kiểu cắt hình trái tim được phát triển dựa trên kiểu cắt hình tròn. Một viên đá quý hình trái tim thường có 56 đến 58 mặt. Đá quý cắt giác trái tim có lịch sử từ thế kỷ XVI. Chiếc nhẫn kim cương trái tim nổi tiếng đầu tiên là thiết kế Nữ hoàng Mary của Scotland tặng cho Nữ hoàng Elizabeth của Vương quốc Anh, vào năm 1562. Gần đây, những người nổi tiếng như Nicki Minaj và Lady Gaga cũng đeo nhẫn kim cương cắt hình trái tim.
ƯU ĐIỂM
• Hình trái tim tạo điểm nhấn khác lạ cho món trang sức của bạn.
NHƯỢC ĐIỂM
• Kiểu cắt này chỉ phù hợp với những viên đá có độ carat cao, từ 1-2 carat tối thiểu. Nếu viên đá quá nhỏ sẽ không thấy rõ những giác cắt đặc biệt. Vì vậy mà giá trị của đá quý cắt kiểu kim cương tương đối cao.
MẸO MUA SẮM
• Một viên kim cương hình trái tim đẹp phải đối xứng và đầy đặn. Tỷ lệ chiều dài trên chiều rộng lý tưởng là 1,0.
• Nếu muốn một viên đá cắt hình trái tim ở trọng lượng carat nhỏ hơn, thiết kế ba ngạnh sẽ giúp làm nổi bật đường viền của trái tim.
>>> Xem thêm: NGỠ NGÀNG TRƯỚC KỸ THUẬT CẨN ĐÁ QUÝ TỈ MỈ CỦA ĐỒNG HỒ ROLEX
Tạp chí thời trang Harper’s Bazaar Việt Nam