Tấm ảnh chân dung chính thức cuối cùng của nữ hoàng Anh Elizabeth II trước khi mất ở tuổi 96. Ảnh chụp tháng 6/2022 trong dịp Đại lễ Bạch kim của bà. Ảnh: Ranald Mackechnie / Royal Communications
Nữ hoàng Anh Elizabeth II vừa trút hơi thở cuối cùng ở lâu đài Balmoral, ngày 8/9/2022 theo giờ địa phương, chỉ vài tháng sau khi ăn mừng Đại lễ Bạch Kim (Platinum Jubilee). Bà là vị nữ vương tại vị lâu nhất trong lịch sử thế giới, khi đã trị vì Vương quốc Anh suốt 70 năm.
Ở tuổi 96, bà. đã lèo lái Vương quốc Anh qua nhiều giai đoạn gian truân – Thế chiến II, sụp đổ thị trường chứng khoán năm 2000, giai đoạn Brexit khi Anh Quốc tách khỏi Liên minh châu Âu, và đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, thành tựu to lớn nhất của bà có lẽ là duy trì được sức ảnh hưởng của gia đình hoàng gia Anh trong một thời đại thay đổi.
Sau khi nữ hoàng Anh Elizabeth II băng hà, ngôi vị sẽ truyền cho thái tử Charles, người trở thành Vua Charles III. Hoàng tử William trở thành thái tử kế vị.
Định mệnh trở thành nữ hoàng Anh của cô công chúa Elizabeth 10 tuổi
Elizabeth, nữ công tước xứ York, bên cạnh con gái sơ sinh Elizabeth Alexandra Mary, người trở thành nữ hoàng Anh tương lai. Ảnh: Hulton Archive/Getty Images
Elizabeth Alexandra Mary chỉ mới 10 tuổi khi vua Edward VIII – chú của bà, từ bỏ ngôi vị và bố bà – vua George VI lên nắm ngôi vào năm 1936.
“Lilibet, rồi chị sẽ trở thành nữ hoàng sao?”, em gái Margaret hỏi. “Phải, một ngày nào đó”, Elizabeth trả lời. “Tội nghiệp chị!”, công chúa Margaret cảm thán. Ấy thế mà qua những năm trị vì dưới đời Nữ hoàng Elizabeth II, nước Anh đã có những ngày tháng yên bình và thịnh vượng nhất trong lịch sử vương quốc.
Ảnh đăng quang năm 1937 của vua George VI với hoàng hậu Elizabeth, hai công chúa Elizabeth và Margaret. Ảnh: Getty Images
Cô công chúa sở hữu mái tóc xoăn màu nâu hạt dẻ và làn da trắng sứ, với đôi gò má mà nhiếp ảnh gia Cecil Beaton miêu tả là “hồng ngọt ngào”. Đôi mắt xanh biếc luôn nhìn trực diện vào người khác và khuôn miệng cười rạng rỡ. Dường như chính vì vậy mà bố của bà gọi con gái mình là “Lilibet”, một cái tên đáng yêu. “Lúc nào cũng thoăn thoắt luôn chân”, Margaret nói về chị mình, “Chị ấy thích nhảy múa và cười đùa cả ngày.”
Elizabeth 9 tuổi bắt tay một sĩ quan hoàng gia. Ảnh: Universal History Archive/Getty Images
Một buổi chiều tháng 7–1939, vua George VI đưa gia đình đến Đại học Hải quân Hoàng Gia Dartmouth và công chúa Elizabeth 13 tuổi đã gặp hoàng thân Philip 18 tuổi, lúc đó là một sĩ quan tập sự. Như những câu chuyện cổ tích ta thường nghe kể, “ánh mắt công chúa không hề rời khỏi chàng trai dong dỏng cao ấy,” vú nuôi Marion Crawfie kể lại.
Dù tất cả con đường đi của công chúa Elizabeth đều đã được định sẵn, bà vẫn kiên quyết tự lựa chọn người đàn ông sẽ đứng bên cạnh mình. Và suốt cả cuộc đời, người ta chưa bao giờ nhìn thấy hoàng thân Philip rời khỏi Nữ hoàng. Ông luôn ở đó, thầm lặng, đầy yêu thương, cho đến tận khi mất tháng 04/2021.
Công chúa Elizabeth II mặc quân phục trong thời kỳ Thế chiến II. Ảnh: Getty Images
Bản lĩnh của một người phụ nữ khiến công chúa Elizabeth không sợ hãi trách nhiệm nặng nề của ngôi vị nữ vương. Nhưng tính cách kiên định mới là thứ đã đưa vị “công chúa” thực sự trở thành một “nữ hoàng”.
Trong chiến tranh thế giới thứ II, Elizabeth bước ra chiến trường, tham gia cùng những người phụ nữ trong Lực lượng hỗ trợ mặt đất (Auxiliary Territorial Service) năm 1945. Công chúa, khi ấy là trung úy Elizabeth Alexander Mary Windsor, được huấn luyện trong vai trò một thợ cơ khí và lái xe lành nghề. Hai người cháu của bà sau này, hoàng tử William và hoàng tử Harry có lẽ đã đi theo bước chân của bà nội, tham gia vào quân đội bảo vệ tổ quốc.
Vốn chẳng ai sinh ra để làm nữ hoàng
Công chúa Elizabeth bên hôn phu Philip, năm 1947. Ảnh: Getty Images
Tin vua George VI qua đời đến tai Elizabeth đầy đột ngột vào buổi sáng ngày 6–2–1952, khi công chúa đang thực hiện nghĩa vụ hoàng gia tại Kenya. Kể từ giây phút đó, Elizabeth chính thức bước lên ngôi vị Nữ hoàng nước Anh, ở tuổi 25.
Khi nghe tin dữ, bà không khóc, mà gương mặt chỉ tái đi vì lo lắng. Nữ hoàng Elizabeth II trở về London và đến lâu đài St. James để gặp mặt vài trăm thành viên thuộc Hội đồng Ủy trị Anh, nơi bà thảo luận những thủ tục cần thiết trước lễ đăng quang. Hoàng thân Philip là người đã đưa Elizabeth ra khỏi cửa khi cuộc họp kết thúc. “Đến tận lúc ấy”, ông nói, “bà mới rơi nước mắt”.
Tấm ảnh chụp trong năm đầu tiên Elizabeth II đăng quang ngôi vị Nữ hoàng Anh. Ảnh: Getty Images
Tất cả mọi thứ diễn ra đột ngột và ngỡ ngàng nhưng chưa một ngày nào Nữ hoàng không làm tròn nhiệm vụ. Bà nói, sau 4 thập kỷ từ ngày đăng quang: “Ngôi vị được trao vào tay và tôi cứ thế nhận lấy nó, cố gắng làm hết sức có thể”.
Công chúa Elizabeth không sinh ra để ngồi vào ngôi vị nữ vương mà bà đã trưởng thành qua những năm tháng trị vì, để xứng đáng với chiếc vương miện được đặt vào tay. “Khi nhận lấy trách nhiệm, con người ta phải học cách làm quen với nó và chấp nhận sự thật rằng, đây chính là định mệnh của tôi. Bởi tôi cho rằng sự tiếp tục là vô cùng cần thiết.”
Bức ảnh chụp ngày đăng quang của nữ hoàng Anh Elizabeth II năm 1952. Ảnh: Getty Images
>>> XEM THÊM: KHÁM PHÁ PHỤ KIỆN YÊU THÍCH CỦA NỮ HOÀNG ANH TRONG SUỐT HƠN 50 NĂM
Ít ai biết nữ hoàng Anh Elizabeth II có một ngày sinh nhật riêng tư
Ngày thứ Bảy thứ 2 vào tháng 6 hàng năm, không chỉ vương quốc Anh mà cả thế giới đều ăn mừng ngày sinh nhật chính thức của Nữ hoàng Elizabeth II. Cả gia đình hoàng tộc, trong đó có hoàng tử Charles, hoàng tử William, công nương Kate, hoàng tử Harry, hoàng tử Philip cùng Nữ hoàng Elizabeth đứng trên ban công cung điện Buckingham để dõi theo những chiếc máy bay biểu diễn. Lễ diễu hành nổi tiếng “Trooping the Colour” mừng sinh nhật Nữ hoàng có khoảng 1.500 sĩ quan và hơn 300 chú ngựa.
Nữ hoàng Anh Elizabeth II vốn rất đam mê nuôi dưỡng, nhân giống những chú ngựa đua thuần và bà cũng cưỡi ngựa tham gia diễu hành. Trong nghi lễ “Trooping the Colour” năm 1981, từng có một sự kiện gây chấn động thế giới khi một người đàn ông nổ 6 phát súng về phía Nữ hoàng. Elizabeth II lúc ấy đang ngồi trên lưng ngựa, ở cự ly vô cùng gần, nhưng không mảy may sợ hãi. Bà bình tĩnh điều khiển tình thế và giữ vững oai nghiêm của người trị vì vương quốc. Thật may mắn cả 6 viên đạn đều là đạn lép.
Ảnh: AFP
Ít ai biết rằng ngày sinh nhật thật sự của bà là ngày 21–4. Cả cuộc đời Nữ hoàng Elizabeth II, bà vốn không phải là người thích đứng nơi tâm điểm chú ý. Tôi có cảm tưởng rằng, trong cái ngày đặc biệt ấy, Nữ hoàng đã tạm đặt chiếc vương miện xuống. Bà đi lễ nhà thờ, cưỡi ngựa, dù đã vượt ngưỡng tuổi 90, hoặc ngồi thưởng trà cùng các chú chó Corgi của mình, trong khu vườn đầy nắng ở dinh thự Sandringham, nơi vùng quê phía bắc Luân Đôn thanh bình.
Thành tựu to lớn nhất của nữ hoàng Elizabeth II
Nữ hoàng Anh trong một buổi xem xét menu tiệc đãi khách. Ảnh: Getty Images
Trở thành người trị vì lâu nhất của 16 quốc gia độc lập thuộc khối Thịnh vượng chung Anh, Nữ hoàng Elizabeth II đã hoàn toàn xoay chuyển hình ảnh hoàng gia, đưa hoàng tộc đến gần hơn với công chúng và tạo ra một vương triều hiện đại, tân thời.
Nhiều nghi thức quá cũ kỹ được Nữ hoàng sửa đổi. Những địa điểm, kho báu quốc gia vốn khó tiếp cận nay được mở cửa rộng rãi hơn cho dân thường. Khi nước Anh cùng những quốc gia khác trải qua thời gian khó khăn về kinh tế, bà đã đồng ý hủy bỏ Civil List – hệ thống thuế công chi trả cho gia đình hoàng tộc, đã tồn tại gần 250 năm. Mặc dù điều đó đồng nghĩa với việc cả hoàng gia phải sống tằn tiện hơn.
Nữ hoàng Anh Elizabeth II bên thái tử Charles và con dâu tương lai Diana năm 1981. Các công nương Anh đều được xem là biểu tượng thời trang và xã hội. Ảnh: Getty Images
Ngày nay, các thành viên hoàng gia Anh là những người có sức ảnh hưởng sâu rộng, được theo dõi nhiều hơn hẳn những thành viên các hoàng tộc khác. Những gì họ nói, làm, cách họ ăn mặc và trang điểm đều bị báo giới soi mói, xét nét. Trong suốt 70 năm trị vì, nữ hoàng Elizabeth II đã thành công duy trì tính biểu tượng của hoàng tộc Anh. Nói về hoàng gia Anh, người ta nghĩ đến một gia đình thân thiện vì dân vì nước, thay vì một chế độ hoàng gia cổ hủ, tiêu xài hoang phí.
Để làm được điều này, cá nhân nữ hoàng phải lấy mình làm gương. Nữ hoàng Elizabeth II hoàn thành khoảng 430 nghĩa vụ hoàng gia và hỗ trợ hàng trăm tổ chức cùng chương trình từ thiện mỗi năm. Bà ít khi nào để lộ cảm xúc quá khích trước công chúng, luôn giữ trên môi nụ cười nhã nhặn, nếu có điều gì phật ý thì sẽ biểu lộ tinh tế bằng ngôn ngữ cơ thể thay vì lời nói. Do đó, bà được xem là một biểu tượng cho sự yên bình của Vương quốc Anh.
>>> XEM THÊM: NỮ HOÀNG ANH CŨNG CÓ LÚC TROLL KHÁCH DU LỊCH ĐẦY HÀI HƯỚC NHƯ THẾ NÀY
Bài: Lại Vân Anh
Tạp chí thời trang Harper’s Bazaar Việt Nam
